Ο προφήτης της δικαιοσύνης

Με την εμφάνιση του Αμώς ως προφήτη τον η’ π.Χ. αιώνα συντελείται μια τομή στην ιστορία της βιβλικής προφητείας. Το προφητικό φαινόμενο που πρωτοεμφανίστηκε στον Ισραήλ δυο περίπου αιώνες νωρίτερα εισέρχεται με τον Αμώς στην κλασική του φάση. Με ακλόνητη πεποίθηση ότι η αποστολή του δεν είναι αποτέλεσμα δικών του επιλογών αλλά αναπόφευκτη συνέπεια της επέμβασης του θεού στη ζωή του, ξαφνιάζει με τη δύναμη, την τόλμη, τη ριζοσπαστικότητα και την πρωτοτυπία του λόγου του όχι μόνον τους συγχρόνους του ακροατές αλλά ακόμη και τους σημερινούς αναγνώστες του. Το δρόμο που άνοιξε ο Αμώς ακολούθησαν όλοι σχεδόν οι μεταγενέστεροι του προφήτες. Το κήρυγμα του Αμώς αναφέρεται σε μεγάλο βαθμό στην κοινωνική κατάσταση της εποχής του. Η κριτική όμως που ασκεί κατά της κοινωνικής αδικίας δεν στηρίζεται στην όποια αυθεντία διαθέτει ως προφήτης, ιδιότητα την οποία, άλλωστε, αρνείται για τον εαυτό του, αλλά στην ακλόνητη πεποίθηση του ότι κλήθηκε από τον Θεό για το έργο αυτό. Ο Αμώς δεν εξαγγέλλει απλώς κάποιες αλήθειες τις οποίες οι άνθραχτιοι είναι υποχρεωμένοι να αποδεχθούν ως προερχόμενες από τον Θεό. Αντίθετα, απευθύνεται στη λογική των ακροατών του με παραδείγματα και εικόνες από την καθημερινή ζωή και συγκροτημένο σκεπτικό, αποφεύγοντας τις αινιγματικές και γριφώδεις εκφράσεις. Ο Θεός παρουσιάζεται στο κήρυγμα του Αμώς ως ο απόλυτος κύριος του σύμπαντος, η δύναμη του οποίου εκδηλώνεται τόσο στη φύση όσο και στην ιστορία. Για πρώτη φορά διακηρύσσεται ότι ο Γιαχβέ δεν είναι ο αποκλειστικός Θεός του Ισραήλ, αλλά Θεός όλων των λαών και ρυθμιστής τη: παγκόσμιας ιστορίας. Αναλύοντας αυτή τη βασική του θέση ο Αμώς, επιχειρεί μέσα από πλήθος παραδειγμάτων να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις των ακροατών του για ασφάλεια και ευημερία, οι οποίες γεννιούνται από την εσφαλμένη κατανόηση της σχέσης τους με τον Θεό. Έτσι, στην πεποίθηση του λαού ότι η συνεπής προσφορά θυσιών προς τον Θεό του εξασφαλίζει ένα ευτυχισμένο μέλλον, ο Αμώς διακηρύσσει την πλήρη απόρριψη της λατρείας από τον Θεό και αντιπροτείνει την άσκηση της δικαιοσύνης.