Σημειώσεις για τον Εμφύλιο, Τόμος Α

Κ’ ?ρχεται τώρα κάποιος ?π’ τ? πουθενά, μή «ε?δικός» γι? το?ς τόσο «ε?δικούς», κα? κάνει μι? τελείως διαφορετικ? προσπάθεια. ?χει καταβροχθίσει –α?τ? ε?ν’ ?λοφάνερο– δεκάδες κα? ?κόμα παραπάνω τόμους ?χώνευτης ?λης, πο? μόνο «?θώα» δ?ν μπορε? ν? χαρακτηρίζεται, ?χει ?ντέξει στ? διάβασμα τ?ς συστηματικ?ς διαστρέβλωσης, τ?ς ?ρωοποίησης δολοφόνων κα? συμπλεγματικ?ν τυραννίσκων, ?ν ?νόματι το? «?γώνα» ? το? «?ντι-?γώνα», κάθε λογ?ς μακελλάρηδων, μαζ? κα? γνήσιων παλληκαρι?ν, πο? σπάνια βρ?καν πλάτες «προβολ?ς», κα? καλε?ται ν? τ? βάλ? σ? μι? σειρά, ν? τ’ ?ξιολογήσ? μ? λίγα λόγια, ν? χωρίσ? τ?ν ?ρα ?π? τ? στάρι, δίκαια κι ?μερόληπτα. Κα? ποιό τ? ?ποτέλεσμα; Φαίνεται π?ς τάχει καταφέρει σ? πολ? σοβαρ? βαθμό. Η Αντίσταση ήταν κάτι περισσότερο από τον αγώνα για απελευθέρωση. Το πρόβλημα είναι να προσδιορίσει κανείς αυτό το περισσότερο. Ήταν ένα καθοριστικό, γενικό χαρακτηριστικό; Ήταν ένα επιμέρους στοιχείο, ανάμεσα στα άλλα; Προέκυπτε πράγματι θέμα κοινωνικής επανάστασης, ως λύση των αντιθέσεων που υπήρχαν; Αυτή η τάση ήταν υπαρκτή και έντονη σε ορισμένες περιοχές, αλλά δεν ήταν κυρίαρχη μέσα στο ΕΑΜ. Η διεύρυνση του ΕΑΜ, όπως υλοποιήθηκε τους πρώτους μήνες του 44, είχε ως θεμέλιο τη συνεργασία με τους Βρετανούς. Πιο σωστά, την αποδοχή της επικυριαρχίας των Βρετανών στην Ελλάδα. Χωρίς αυτή τη στρατηγική δέσμευση, το ΕΑΜ δεν θα είχε περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης και θα υπήρχε αντίστροφη πορεία αποδυνάμωσης. Το γεγονός ότι πολλά στελέχη του ΚΚΕ εξακολούθησαν να οραματίζονται μια επανάσταση τύπου 1917 και να συμπεριφέρονται αναλόγως, στηριζόμενα στα αντιφατικά μηνύματα που εξέπεμπε η κομματική ηγεσία, απλώς περιέπλεξε τα πράγματα. Εξακολουθεί να το κάνει και σήμερα, στις απόπειρες κατανόησης εκείνης της περιόδου.