Οι εκδόσεις Επίκεντρο πραγματοποίησαν εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου της δημοσιογράφου Αλίκης Χατζή: «Λεωνίδας Κύρκος, η τελευταία μάχη.» την Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2016, στην ΕΣΗΕΑ. Για το βιβλίο μίλησαν οι:
και η συγγραφέας, Αλίκη Χατζή. Την συζήτηση συντόνισε ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος. Σας ευχαριστούμε θερμά για την παρουσία και υπομονή σας. * Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της Bookia: Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος, εκδότης του Επίκεντρου, ως συντονιστής καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους σε μία εκδήλωση «φόρο τιμής στο Λεωνίδα Κύρκο», όπως τη χαρακτήρισε, «με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της Αλίκης Χατζή». Δήλωσε την αδυναμία του να λειτουργήσει ως ουδέτερος παρατηρητής σε μία τέτοια εκδήλωση «η οποία αφορά έναν άνθρωπο στον οποίο πολλοί από εμάς χρωστάμε τα καλύτερά μας χρόνια», όπως είπε και συνέχισε μιλώντας για την πολιτική πορεία του τιμώμενου προσώπου λέγοντας, «Ο Λεωνίδας Κύρκος άφησε το δικό του διακριτό στίγμα στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας». Αναφέρθηκε στην τύχη της συγγραφέως Αλίκης Χατζή να ζήσει δίπλα στο Λεωνίδα Κύρκο και να καταγράψει τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε σχέση με τα πολιτικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν, «τότε που ο Λεωνίδας, μόνος στη φοβερή ερημία του πλήθους έδινε την τελευταία του μάχη». Ορίζοντας αυτήν την «τελευταία μάχη» σχολίασε, «Είχε ήδη από το 2008 διαγνώσει τον επικίνδυνο δρόμο που έπαιρνε ο πολιτικός του χώρος, η ανανεωτική Αριστερά. Σημείο τομής ήταν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 τα οποία με μεγάλη χαρά υιοθέτησε η τότε ηγεσία του Συνασπισμού υπό τον Αλέκο Αλαβάνο, ενώ ο Κύρκος έβλεπε σε αυτά τα γεγονότα το ξεκίνημα μιας καταστροφικής πορείας για τη χώρα». Για αυτό το λόγο, όπως είπε και καταγράφεται και στο βιβλίο, καταδίκασε τους βανδαλισμούς του 2008 φτάνοντας στο σημείο «μία μέρα μπροστά της να σκίσει την Αυγή, την εφημερίδα με την οποία είχε ταυτίσει τη ζωή του». Αυτή η «τελευταία του μάχη» ήταν η προσπάθειά του ώστε τα ανανεωτικά στελέχη του Συνασπισμού να αναζητήσουν μία πολιτική συνεργασία με το χώρο του ΠΑΣΟΚ. Τις λεπτομέρειες αυτής της προσπάθειας καταγράφει στο βιβλίο της η Αλίκη Χατζή σε «ένα βιβλίο μαρτυρία, ένα εξαιρετικά πολύτιμο βιβλίο», είπε ο κος Παπασαραντόπουλος και έδωσε το λόγο στον κο Πέτρο Κουναλάκη, «ιστορικό στέλεχος της Ανανεωτικής Αριστεράς που έζησε για πολλές δεκαετίες δίπλα στο Λεωνίδα Κύρκο». «Ο Λεωνίδας ήταν για εμένα το πρότυπο», είπε ο κος Πέτρος Κουναλάκης παίρνοντας το λόγο και συνέχισε, «όπως πρότυπα ήταν και άλλοι, ο Μπάμπης Δρακόπουλος, ο Κώστας Φιλίνης, ο Γρηγόρης Γιάνναρος». Θύμισε τη «ρητορική δεινότητα» του Λεωνίδα Κύρκου, η οποία όμως, όπως δήλωσε, δεν τον ενδιέφερε προσωπικά, «καμιά φορά οι ρήτορες με ενοχλούσαν διότι εγκατέλειπαν την ουσία και έμεναν στο Θεαθήναι». Τον είχε ξεχωρίσει «για το ήθος και την κουλτούρα του, την ευαισθησία και την τόλμη του, κυρίως, να αναλαμβάνει αιρετικές πρωτοβουλίες και να τις προωθεί ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις που συναντούσε». Ιδιαίτερα όμως τόνισε την ανιδιοτέλεια του ανθρώπου. «Καταπληκτικό» χαρακτήρισε τη συνήθεια του Κύρκου να διαβάζει λογοτεχνία, «να διαβάζει ένας κομμουνιστής ηγέτης με κάθε ευκαιρία». Αυτήν η επιλογή του προτύπου θέλησε να ξεκαθαρίσει ότι δεν σχετίζεται με τη νοσταλγία, με την ανάγκη των ανθρώπων να εκθειάζουν οτιδήποτε σχετίζεται με την παιδική τους ηλικία. Αναφέρθηκε στη συνέχεια στο πως γνώρισε το Λεωνίδα Κύρκο, «Τον γνώρισα το 1963», είπε, «είχα απελαθεί για κομμουνιστική δράση από τη Γερμανία όπου σπούδαζα και πήγα στα γραφεία της ΕΔΑ. Εκεί μου είπαν ότι θα με γνωρίσουν στο βουλευτή Ηρακλείου. Αγχωμένος τον προσφωνώ “σύντροφο”, “Αυτά να τα ξεχάσεις εδώ” μου είπε θυμωμένος, “εδώ λεγόμαστε φίλοι”». Ο Κύρκος του είχε εκμυστηρευτεί πολλά, όπως είπε, ότι το 1961, που βγήκε πρώτη φορά βουλευτής, δεν τον ήθελε η τοπική ΕΔΑ διότι τον θεωρούσαν “φυτεμένο”. Είχε δουλέψει πολύ στο Ηράκλειο για να τιμήσει την εκλογή του και να απαντήσει σε τέτοια σχόλια και υποσχέθηκε στους ντόπιους ότι την τελευταία φορά που θα κατέβει βουλευτής και δεν θα βγει, θα είναι στο Ηράκλειο, όπως και έγινε. «Ο Λεωνίδας ενδιαφέρονταν πολύ για την εξουσία αλλά απέρριψε το πρότυπο της αριστεράς όπως το ξέραμε, επανάσταση, μονοκομματικό κράτος, δικτατορία του προλεταριάτου, ανελευθερία κ.λπ.. Είχαμε περιοδεύσει σε όλες τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού τότε, είδαμε τα χάλια τους και είπαμε ότι ποτέ δεν θα γίνουμε τέτοιου είδους αριστεροί κομμουνιστές. Έτσι, το ’68 επήλθε η διάσπαση και ενταχθήκαμε στο χώρο του ευρωκομμουνισμού. Από τότε ο Λεωνίδας έπαιρνε πρωτοβουλίες οι οποίες έτειναν στο πως πρέπει να είναι η εξουσία, δημοκρατική, σε συνεργασία με άλλες προοδευτικές δυνάμεις, σχέσεις με όλα τα κόμματα, άρση του διχασμού με τη δεξιά…». «Ιδιαιτέρου είδους κομμουνιστή, αποκαλεί το Λεωνίδα ο Νίκος Αλεβιζάτος στο τελευταίο του βιβλίο», είπε και εξέφρασε την αμφιβολία του ότι αυτό ίσχυσε έως το τέλος διότι, όπως είπε, έχασε την εμπιστοσύνη του στη λέξη “κομμουνισμός” και «δεν αισθανόταν κομμουνιστής, έφτασε στο σημείο να πει, “ευτυχώς που χάσαμε τον εμφύλιο πόλεμο”». Για να δείξει την απήχηση που είχε ο Λεωνίδας και πως ο ίδιος την “παρεξηγούσε”, αφηγήθηκε μία ιστορία, «Στο Ρέθυμνο όπου δεν είχαμε καμία οργάνωση παρά μόνο μία μικρή ομάδα 5 μαθητών “φωτιά”, μας κάλεσαν να μιλήσουμε. Παρόλο που εγώ τρόμαξα, πήγαμε και μιλήσαμε σε ένα σινεμά όπου μαζεύτηκαν 400 άνθρωποι που τον αποθέωσαν όταν εμφανίστηκε. Στο τέλος μου είπε, “Πετρή, νομίζω ότι στο Ρέθυμνο θα βγάλουμε βουλευτή”. Τελικά, πήραμε στις εκλογές τους μισούς ψήφους απ’ όσους ήταν εκεί!». Μιλώντας για το βιβλίο αναφέρθηκε στο χρονικό διάστημα το οποίο πραγματεύεται, τα 2-3 τελευταία χρόνια της ζωής του Κύρκου όπου η Αλίκη Χατζή ήταν δίπλα του, πολύ κοντά του, «Αναφέρεται στις διαμάχες του Συνασπισμού και στον τρόπο με τον οποίο ο Αλαβάνος τοποθέτησε τον Τσίπρα. Αν το διαβάσετε, νομίζω ότι θα καταλήξετε στο ίδιο συμπέρασμα με εμένα, η ηθική υπεροχή της αριστεράς ή δεν υπήρξε ποτέ ή εξέλιψε νωρίς». Ως κεντρικό ζήτημα του βιβλίου ξεχώρισε την εκδήλωση που έγινε για την κεντροαριστερά στο Ζάππειο, «Δεν πήγα ούτε ο Λεωνίδας με κάλεσε, ίσως γνωρίζοντας την άποψή μου για αυτό το θέμα. Την επομένη, συνάντησα κάποιον αγαπητό του Λεωνίδα ο οποίος μου απάντησε “καλύτερα!”, μόλις του είπα ότι δεν ήμουν εκεί». Εξέφρασε τη διαφωνία του στα σχόλια ότι αυτό το έκανε ο Λεωνίδας για να αυτοπροβληθεί και αφηγήθηκε το πως διοργανώθηκε από τους Λαμπράκηδες, δύο χρόνια πριν, μία εκδήλωση προς τιμή του όπου παραβρέθηκε όλη η πολιτική ηγεσία του τόπου, μία πρωτοφανή εκδήλωση τιμής προς έναν εν ζωή ηγέτη. «Γιατί το έκανε όμως;», αναρωτήθηκε και απάντησε ο ίδιος, «Ήταν η τελευταία του προσπάθεια να υλοποιηθεί το όνειρό του, η ομαλοποίηση των σχέσεων όλων των πολιτικών δυνάμεων και να γίνει κάτι με την κεντροαριστερά. Όμως, λόγω της βιολογικής αδυναμίας του δεν μπόρεσε να ηγεμονεύσει σε αυτή την προσπάθεια και πέρασαν μέσα από αυτή την προσπάθεια επιδιώξεις άλλων». Απευθύνθηκε στην κα Φώφη Γεννηματά, χαρακτηρίζοντας το όνειρο του Κύρκου ως και δικό τους όνειρο και διαπίστωσε την πορεία του πολιτικού σκηνικού προς ένα νέο δίπολο, ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ. Κατέθεσε και την πρόβλεψή του για την αριστερά, «Αν σε αυτή την πορεία η αριστερά είναι κατακερματισμένη, θα συντριβεί και θα εξαφανιστεί διότι δεν θα επιβιώσουν κόμματα με μικρό ποσοστό». Κατέθεσε την πρότασή του να «δράσουν γρήγορα και αποφασιστικά» και εξέφρασε τη διαφωνία του στο ότι αυτό είναι θέμα μόνον συνεννόησης σε υψηλό επίπεδο των κομμάτων του κεντροαριστερού χώρου διότι οι «κεντροαριστεροί πολίτες είναι οι πιο δύσκολοι και απαιτητικοί, είναι πολιτικοποιημένοι και ένα μεγάλο μέρος δεν εμπιστεύεται τα κόμματά τους. Είναι ανένταχτοι, όπως και εγώ». Πρότεινε να αποτανθεί η κεντροαριστερά στην κοινωνία και να βρει τις δυνάμεις που αισθάνονται κεντροαριστερά και να ενεργοποιηθούν, «να ανακαλύψουμε και τις προσωπικότητες που θα ηγηθούν σε αυτή την προσπάθεια», είπε και με αυστηρό τόνο συνέχισε, «για την Ελλάδα, ας πάψει κάποιος να είναι ηγέτης, αυτό θα εκτιμηθεί». «Δημοσίως του λέω ότι αξίζει να γράψει πολλά από αυτά που έζησε», σχολίασε ο κος Παπασαραντόπουλος απευθυνόμενος προς τον κο Κουναλάκη, δηλώνοντάς και την πρόθεσή του να είναι αυτός ο εκδότης του. Η κα Φώφη Γεννηματά, πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης δήλωσε, «Παρ’ όλη την πάσα του Πέτρου δεν θα ξεκινήσω με την κεντροαριστερά αλλά θα κλείσω με την κεντροαριστερά. Θα ξεκινήσω με το Λεωνίδα Κύρκο». Στο ερώτημα «Τι έχω να πω εγώ για τον Κύρκο;», απάντησε καταθέτοντας τς αναμνήσεις της από τα παιδικά της χρόνια, τα «πέτρινα χρόνια» όπως τα χαρακτήρισε, όπου ήταν γείτονες με τον Λεωνίδα Κύρκο. Θυμήθηκε τον πατέρα της να της λέει καθώς περνούσαν έξω από το σπίτι του, «Εδώ παιδί μου μένει μία σημαντική προσωπικότητα της αριστεράς» και πως ένιωθε την εκτίμηση και το σεβασμό στη φωνή του. Ο λόγος που βρέθηκε στην εκδήλωση είναι η ανάγκη της, όπως είπε, να τιμήσει τον πολιτικό Λεωνίδα Κύρκο. «Πράγματι υπήρξε πολύ δημοφιλής και δεν ταυτίστηκε με μία συγκεκριμένη ομάδα και σήμερα έχει τη δύναμη να μας ενώνει σε αυτό το χώρο. Υπερασπίστηκε με πάθος τη δημοκρατία και θεώρησε μονόδρομο την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Πίστευε στις συναινέσεις αλλά και στις διαφορετικές πολιτικές. Όλα αυτά δεν ήταν αυτονόητα τότε και νομίζω ότι δεν είναι και σήμερα». Σημείωσε ότι κάθε ανατρεπτική πολιτική πρέπει να έχει μέτωπα με κάθε «-ισμό», τον αντιευρωπαϊσμό, τον εθνικισμό, τον κοινωνικό ρατσισμό, το σκοταδισμό και βέβαια το συμβιβασμό. Σημείωσε επίσης την απέχθεια του Κύρκου προς τη βία στις πολιτικές αντιπαραθέσεις, ήταν υπέρ μιας πολιτικής με ανθρώπινο πρόσωπο, «Αυτό το ανθρώπινο πρόσωπο της πολιτικής περιγράφεται στο βιβλίο της Αλίκης Χατζή», είπε. Διάβασε απόσπασμα του βιβλίου στο οποίο ο Κύρκος υποστηρίζει ότι «Όπως έχουν τα πράγματα, η δύναμη που μπορεί να σπάσει την ακινησία, να καταπολεμήσει την αδιαφορία και να δώσει νέα έμπνευση και πίστη σε ένα μεγάλο σχέδιο για την ελληνική αναγέννηση, είναι η κεντροαριστερά, τη συνάντηση του ΠΑΣΟΚ με των ευρωπαϊκών και σύγχρονων αριστερών δυνάμεων». Κατέθεσε την παρατήρησή της ότι αυτές οι επιδιώξεις του Κύρκου «μοιάζουν πολύ με αυτά που ζούμε σήμερα, με αυτά που αναζητούμε σήμερα». Ως λάθος της ζωής του θεωρούσε ο Κύρκος τη θέση του για την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο ειδικό δικαστήριο, είπε η κα Γεννηματά και διάβασε μία σχετική φάση από το βιβλίο καταλήγοντας, «Είχα πολλούς λόγους να αντιταχθώ αλλά δεν αντιτάχθηκα». Διαβάζοντας τη σκηνή όπου ο Κύρκος είναι στο νοσοκομείο για να χειρουργηθεί και την ύπαρξη του σχεδίου προσέγγισης μεταξύ του πατέρα της κας Γεννηματά, Γιώργου, και του Γρηγόρη Γιάνναρου, προκάλεσε συγκίνηση στην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, όπως σημείωσε. Αναρωτήθηκε τι θα είχε συμβεί εάν είχαν αποδώσει καρπούς οι προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν και ειδικά του Λεωνίδα Κύρκου, «Αν είχε διαμορφωθεί αυτή η μεγάλη δημοκρατική παράταξη και είχε πετύχει αυτή τη σύνθεση και μπορούσε να κυβερνά για πολλά χρόνια» και απάντησε λέγοντας. «Τότε οι συνθήκες δεν επέτρεπαν να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, σήμερα οι συνθήκες το επιβάλλουν και δεν πρέπει να περιοριστούμε στην απόδοση τιμής σε όσους συνέβαλαν σε αυτό. Ό,τι είναι να γίνει πρέπει να γίνει γρήγορα». Κατέθεσε την πεποίθησή της ότι «η αριστερά δεν πρέπει να μείνει καθηλωμένη σε προσωπικές στρατηγικές, ελιτίστικες αντιλήψεις, εγωισμούς, στείρες αντιπαραθέσεις και ενοχικά σύνδρομα και η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να θεωρηθεί άλλοθι για δεξιά παλινόρθωση». Σημείωσε ότι «Η χώρα δεν αντέχει να ζήσει αυτό το νέο δίπολο, η χώρα και η κοινωνία έχουν ανάγκη από μία προοδευτική δύναμη που θα απαντήσει αποτελεσματικά στα αίτια της κρίσης και θα βγούμε επιτέλους από αυτήν, μία προοδευτική συμμαχία που θα ενώσει τις προοδευτικές δυνάμεις του έθνους». Η κα Γεννηματά κατά την ομιλία της επανέλαβε αρκετές φορές τη φράση «δεν έχουμε καιρό για χάσιμο» θέλοντας να τονίσει την επιτακτικότητα αυτής της κεντροαριστερής συμμαχίας η οποία πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα. Εκτός από τη συνεννόηση κομμάτων, σημείωσε, αυτή η συμμαχία πρέπει να αφορά την κοινωνία, το κίνημα, τους προοδευτικούς ανθρώπους που θα αφήσουν το καναπέ τους και θα βγουν στους δρόμους, είπε και αναφέρθηκε στην πρόταση που η ίδια κατέθεσε σε αυτή την κατεύθυνση. «Αν όχι τώρα, πότε;», ρώτησε η κα Γεννηματά κλείνοντας την ομιλία της. Ο κος Ηλίας Κανέλλης σχολίασε αρχικά την απόφαση του Λεωνίδα Κύρκου, τα τελευταία χρόνια, «να μιλήσει ακόμα και για τα κομματικά ταμπού που διαμόρφωσαν την πιο ιδεαλιστική περίοδο της ζωής του» και τον χαρακτήρισε «ωμό» εξηγώντας αυτή την ωμότητα «ίσως από το ότι μιλούσε και για τη δική του νεανική ευπιστία». Ανέφερε αποσπάσματα από συνέντευξη που έδωσε ο Κύρκος στον Αλέξη Παπαχελά, «Με πιάνει τρόμος σκεπτόμενος ότι αν, π.χ., νικούσε τότε η επανάστασή μας, θα είχαμε πρωθυπουργό το Μάρκο, υπουργό οικονομικών τον Μαρτζώτα, υπουργό παιδείας τον Στρίγγο, υπουργό εσωτερικών τον Βλαντά κ.λπ., άνθρωποι χωρίς παιδεία που δεν μπορούσαν να παίξουν ουσιαστικό ρόλο». Χαρακτήρισε «ενδιαφέρον» το βιβλίο, ενδιαφέρον που ξεκινά από τις πρώτες σελίδες με την περιγραφή των μελαγχολικών χρόνων, της απόσυρσης, τα χρόνια της κατάθεσης των αντιλήψεών του στα βιβλία και τα χρόνια της αγωνίας του για την κεντροαριστερά, τα χρόνια που έβλεπε ότι το εγχείρημα του Συνασπισμού «λοξοδρομούσε» και στο όνομα του ριζοσπαστισμού και της παγκοσμιοποίησης εξουδετερωνόταν η προσπάθεια Ευρωπαίων δημοκρατών να διεκδικήσουν και τη δημοκρατία με αριστερό πρόσημο. Συνέχισε χαρακτηρίζοντας τη στάση του προς τον Αλέξη Τσίπρα ως «κάθετα απέναντι» και συνέχισε λέγοντας ότι «στον Τσίπρα έβλεπε τα χειρότερα φαντάσματα δογματισμού». Χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από το βιβλίο περιέγραψε την πολιτική κατάσταση της περιόδου και το πως αντιμετωπίζονταν ο Λεωνίδας Κύρκος από τον πολιτικό του χώρο και το κόμμα του, καταλήγοντας, «Το κόμμα που είχε φτιάξει δεν ήταν πια δικό του, όχι ως ιδιοκτησία αλλά ως αντιλήψεις τις οποίες είχε καλλιεργήσει». Ιδιαίτερα στάθηκε στα γεγονότα του 2008 και στην αντίρρηση του Κύρκου για τη στάση του κόμματός του απέναντι σε αυτά, στην «ανοχή» του και την απαίτηση για άμεση καταδίκη των γεγονότων. Ήταν τέτοια η οργή του Κύρκου που μετά από συνομιλία με στέλεχος του κόμματος, τσαλάκωσε και πέταξε στο πάτωμα ένα φύλλο της εφημερίδας «Αυγή». Τότε ήταν που ο Κύρκος επέλεξε να προσεγγίσει το ΠΑΣΟΚ, «Βλέποντας το νεοκομμουνισμό να ισχυροποιείται και την ανανεωτική πτέρυγα να μην μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο». Αναφερόμενος σε αποσπάσματα, περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο το κόμμα του Κύρκου τον λογόκρινε παραποιώντας τις δηλώσεις του πριν δημοσιευτούν. Κλείνοντας, αναφέρθηκε στην άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και στη συνεργασία του με τους ΑΝΕΛ χαρακτηρίζοντας αυτή τη συνεργασία ως επιβεβαίωση των φόβων και των χειρότερων αναμνήσεων από το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, «πολλοί πολίτες που ονειρεύονταν την κοινωνική χειραφέτηση έχουν αρχίσει να παίρνουν τις αποστάσεις τους, δυστυχώς ο Αλέξης Τσίπρας συμπεριφέρεται όπως και όταν ήταν στην αντιπολίτευση, ψεύδεται, κατηγορεί, νουθετεί, διαμαρτύρεται ακόμα και για το μνημόνιο που ο ίδιος υπέγραψε., Συνεχώς ανερχόμενος, δεν είχε χρόνο να σταθεί και να αφουγκραστεί τα λόγια του Λεωνίδα Κύρκου». Η συγγραφέας Αλίκη Χατζή αναφέρθηκε στην έκδοση του βιβλίου ως την εκπλήρωση μίας υπόσχεσης που του έδωσε όταν ήταν στο νοσοκομείο μετά την συγκέντρωση στο Ζάππειο, τη «συνάντηση επικοινωνίας και διαλόγου» όπως τη χαρακτήριζε ο ίδιος και που στο τέλος πέρασε στον τύπο ως «δείπνο προσωπικοτήτων». «Ο Λεωνίδας επιδίωξε τότε μέσα από μία συμβολική παρέμβαση να καταδείξει την ανάγκη για συνεννόηση πολιτικών δυνάμεων, κοινωνικών οργανώσεων και του επιχειρηματικού κόσμου ώστε να βγει η χώρα από την οικονομική κρίση την οποία ο ίδιος εκτιμούσε ως πορεία προς τη χρεωκοπία και τους πολίτες σε ανεξέλεγκτες συμπεριφορές», είπε και χαρακτήρισε την εκδήλωση στο Ζάππειο την τελευταία του προσπάθεια του Κύρκου να φέρει κοντά τις δυνάμεις της ανανεωτικής και ευρωπαϊκής αριστεράς με τις σοσιαλιστικές δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, μία προσπάθεια που υποστήρισε «με πάθος νεολαίου». «Επικοινωνιακή ήττα» χαρακτήρισε την έκβαση εκείνης της συνάντησης στο Ζάππειο, όχι όμως απογοήτευση και αναφέρθηκε στο πως της ζήτησε να καταγράψει όλα εκείνα τα γεγονότα. Δείλιαζε όλα αυτά τα χρόνια να εκδώσει αυτές τις καταγραφές, έως τα γεγονότα του καλοκαιριού και τα επακόλουθα του δημοψηφίσματος, «ντράπηκα» είπε, «που δείλιασα να εκπληρώσω το χρέος μου, που ξέχασα το πάθος του». «Σας καλώ να το διαβάσετε και να το επικοινωνήσετε ώστε να θυμηθούν οι παλαιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι ότι σε αυτή τη χώρα δεν υπήρξαν όλοι βρώμικοι, υπάρχουν και έντιμοι πολιτικοί ταγμένοι σε μία δίκαιη κοινωνία», είπε κλείνοντας η συγγραφέας τη σύντομη παρέμβασή της.
