Οι εκδόσεις Επίκεντρο πραγματοποίησαν εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου της καθηγήτριας Ελένης Καραντζόλα: Γλωσσικές πολιτικές στις χώρες της Μεσογείου την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2016, στο Polis Art Café. Για το βιβλίο μίλησαν οι:
και η συγγραφέας, Ελένη Καραντζόλα, καθηγήτρια τμήματος Μεσογειακών Σπουδών Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τη συζήτηση συντόνισε ο Ευάγγελος Ιντζίδης, εκπαιδευτικός, γλωσσολόγος. Ευχαριστούμε όλους τους φίλους και αναγνώστες που ήταν εκεί! Ακολουθεί αναλυτικό ρεπορτάζ από την ιστοσελίδα της Bookia http://www.bookia.gr/index.php?action=Blog&post=2a3a97ad-fb8c-4218-9cef-4dfc26a5c4df «Η Μεσόγειος είναι ένας χώρος συνάντησης διαφορετικών πολιτισμικών παραδόσεων και πολιτικών σχεδίων. Όπως και σε άλλες γωνιές του κόσμου, υπάρχει πλήθος γλωσσών και κοινοτήτων, σε μια πολλαπλότητα σχέσεων μεταξύ τους. Και οι σχέσεις αυτές υπόκεινται σε συνεχείς αλλαγές, ως αποτέλεσμα των γλωσσικών κοινοτήτων τους και του σχεδιασμού και εφαρμογής συγκεκριμένων γλωσσικών πολιτικών. Η συγγραφέας εξετάζει, σε μια συγκριτική και ιστορική οπτική, τις γλωσσικές ποικιλίες που de facto ή de jure αναγνωρίζονται ως επίσημες εθνικές στις είκοσι τρεις χώρες της Μεσογείου, καθώς και τα γλωσσικά δικαιώματα που προβλέπονται για τις υπόλοιπες μειονοτικές ή μειονοτικοποιημένες γλώσσες και τους ομιλητές τους, σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο. Για την καλύτερη κατανόηση των ηθελημένων προσπαθειών να επηρεαστεί η γλωσσική συμπεριφορά ατόμων ή ομάδων, διερευνώνται επίσης η αραβοποίηση στις χώρες του Μάγκρεμπ – ως σημαίνουσα μελέτη περίπτωσης των γλωσσικών πολιτικών στον χώρο της εκπαίδευσης- σύγχρονες περιπτώσεις επιλογής συστήματος γραφής και ορθογραφικών αλλαγών σε διάφορες χώρες της Μεσογείου, και οι γλωσσικές πολιτικές αναφορικά με τις τρεις κύριες μονοθεϊστικές θρησκείες της περιοχής.» Ο κος Ευάγγελος Ιντζίδης καλωσόρισε του παρευρισκόμενους και μίλησε για την πολύχρονη προσπάθεια της συγγραφέως να συνθέσει έναν όγκο πληροφοριών και να τον δομήσει σε μία μορφή πάρα πολύ χρήσιμη στις μέρες μας, «Για να καταλάβουμε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας πρέπει να έχουμε μία ευρύτερη γνώση της περιοχής μας», είπε και σχολίασε την χρησιμότητα αυτών των πληροφοριών και στην εκπαίδευση των προσφυγόπουλων. Συνέχισε με την παρουσίαση των ομιλητών και παρουσίασε τη δομή του βιβλίου, τα κεφάλαια, το θέμα τους και πως τα προσεγγίζει η συγγραφέας. Ο κος Στέφανος Πεσματζόγλου ευχαρίστησε τη συγγραφέα για την πρόσκληση να παραβρεθεί στην παρουσίαση του βιβλίου, ως «υβριδικός» ανάμεσα στην ιστορία και την πολιτική, πτυχές του θέματος για τις οποίες μίλησε. Μίλησε για τον «Κοινωνικό και γλωσσικό προγραμματισμό στα αναπτυξιακά μεταπολεμικά μοντέλα εκσυγχρονισμού και μετασχηματισμού», υλικών, οικονομικών, τεχνολογικών, συγκοινωνιακών και την ανάγκη των καπιταλιστικών οικονομιών για την παραγωγή ενοποιημένων εθνικών ταυτοτήτων, θεμελιωμένες στη διάχυση της εγγραμματοσύνης, της γλωσσικής ομογενοποίησης και της τυποποιημένης εκπαίδευσης. «Ο όρος εκσυγχρονισμός εμπεριέχει τη διαδικασία κατασκευής εθνών, την προώθηση μία κοινής γλώσσας, μίας κοινής κουλτούρας», είπε ο κος Πεσματζόγλου, «το λειτουργικό προαπαιτούμενο» όπως το χαρακτήρισε, για την ανάγκη για μία ευκίνητη και εκπαιδευμένη εργατική δύναμη, «Η γλώσσα και η επικοινωνία αντιμετωπίζονται εργαλειακά σε σχέση με τις κοινωνικές τους επιπτώσεις». Ο ομιλητής συνέχισε περιγράφοντας αναλυτικά τα κεφάλαια και τι πραγματεύεται το καθένα, τα δεδομένα που παραθέτει η συγγραφέας για την περιοχή της Μεσογείου ανά χώρα και ανά γλώσσα, την κατανομή τους στην περιοχή, την εξέλιξή τους και τη διαμόρφωση εθνικών ομάδων βάσει αυτών, το συσχετισμό γλωσσών και θρησκειών. «Η Μεσόγειος είναι η μήτρα των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών», είπε ο κος Πεσματζόγλου και συνέχισε με τη σχέση τους με πανάρχαιες γλώσσες της περιοχής, ελληνική, εβραϊκή, αραβική αλλά και το μεσογειακό τοπίο με πρωταγωνιστή τη θάλασσα σε όλες τις τέχνες. Η κα ?ννα Ιορδανίδου ανέφερε ρήση της συγγραφέως από το βιβλίο, «Η γλωσσική πολιτική είναι ένα είδος εφαρμοσμένης κοινωνιογλωσσολογίας» και αστειευόμενη προέτρεψε να μην γίνει η συζήτηση δημοσία διότι θα βαρεθεί το κοινό, «Θα την κάνουμε μεταξύ μας και θα σας ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα», είπε. Συνέχισε μιλώντας για το κενό στη θεματολογία στην ελληνική βιβλιογραφία, «Είναι περιορισμένη και η θεωρητική και η ερευνητική ενασχόληση με την γλωσσική πολιτική», είπε και συνέχισε μιλώντας για την επιχειρηματολογία της συγγραφέως για το μείζον θέμα της γλωσσικής πολιτικής η οποία επηρεάζει και επηρεάζεται από τον τρόπο που τίθενται ζητήματα στην εκπαίδευση, στις πολιτικές επιστήμες στην κοινωνιολογία, στην ιστορία και στα οικονομικά. Ιδιαίτερα της αρέσει η συμβολή του βιβλίου στην πραγμάτευση όρων με τρόπο επιστημονικό αλλά και κοινωνικό, με ισομερή κατανομή στις χώρες της Μεσογείου, «Δεν είναι ένα ελληνοκεντρικό βιβλίο, μας διευρύνει τον ορίζοντα των γνώσεων και των πρακτικών στον τομέα της γλωσσικής πολιτικής με αναφορά σε άλλες χώρες», σημείωσε. «Το βιβλίο μάς διευρύνει τον ορίζοντα των γνώσεων στο συγκεκριμένο θέμα», είπε η κα Ιορδανίδου και αναφέρθηκε στην αραβοποίηση ως ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα αλλά και στις αναφορές του βιβλίου στις επίσημες και μειονοτικές γλώσσες, ζητήματα που αντιμετωπίζουμε και στη χώρα μας. «Διδακτικό εγχειρίδιο» χαρακτήρισε το βιβλίο, «φιλικό και κατανοητό», κάτι που όπως είπε δεν συμβαίνει συχνά, συνήθως τα βιβλία αυτά είναι στρυφνά για τους φοιτητές. «Σε συνδυασμό με το υλικό που παρέχει, φαίνεται το εύρος γνώσεων και δεξιοτήτων της συγγραφέως», συμπλήρωσε και εξέφρασε τη χαρά για τη συνεργασία της με την κα Καραντζόλα στη συγγραφή των βιβλίων του Δημοτικού όπου αντιμετώπισαν την αντίδραση των εκπαιδευτικών στις αλλαγές που προσπαθούσαν να εφαρμόσουν. «Δεν είναι θεωρητικός, είναι άνθρωπος της πράξης», χαρακτήρισε τη συγγραφέα κλείνοντας την παρουσίασή της η κα Ιορδανίδου. Η κα Παρασκευή Κεφαλά εξέφρασε τη χαρά της ως συνάδελφος και συνεργάτης της συγγραφέως και στις ευκαιρίες που τις δόθηκαν να συζητήσουν θέματα που αφορούν τη γλώσσα, «όχι ως τρόπο επικοινωνίας αλλά ως τρόπο σκέψης», όπως είπε. «Έμαθα πολλά από αυτό το βιβλίο διότι ασχολούμαι με τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική, περιοχές που εξετάζονται από το βιβλίο και βρήκα πολλά νέα στοιχεία στο βιβλίο», συμπλήρωσε η κα Κεφαλά και χαρακτήρισε τη γλώσσα ως ένδειξη ισχύος και αναφέρθηκε στο ότι ιστορικά υπάρχουν διαφορετικές παγκόσμιες γλώσσες. Συνέχισε αναφερόμενη στο πεδίο ενδιαφέροντός της, στα γλωσσικά θέματα στον αραβικό χώρο, στην πάλη στης αραβικής γλώσσας με τη γαλλική, τη μικρότερη επίδραση των Βρετανών σε αυτό το χώρο, στην αντίθεση των Αράβων στις γλώσσες των αποικιοκρατών, και ως ένδειξη αντίστασης. Σε αντίθεση με άλλες χώρες όπως η Τουρκία, οι αραβικές χώρες δεν άλλαξαν το αλφάβητό τους όπως έγινε στην Κεμαλική Τουρκία. «Βλέπουμε πως η ιστορία της γλώσσας αποτυπώνει την “πραγματική” ιστορία», είπε η κα Κεφάλα και μίλησε για τους ανταγωνισμούς και αντιπαλότητες ακόμα και μέσα στον αραβικό κόσμο, «Ποιος μιλάει τα καλύτερα αραβικά;» είναι μία από αυτές τις αντιπαραθέσεις πέραν των πολιτικών. Η συγγραφέας κα Ελένη Καραντζόλα ευχαρίστησε όλους για την παρουσία τους και δήλωσε ότι περισσότερο θέλει να ακούσει παρά να μιλήσει, «Αυτό που συμβαίνει σε κάποιον που απομονώνεται για μεγάλο διάστημα και διαβάζει είναι να θέλει να δει την αποδοχή του πονήματός του». Μίλησε για τους δασκάλους της Μιχάλη Στετάτο και Τάσο Χριστίδη στη Φιλοσοφική Θεσσαλονίκης, «κάτι που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα» διότι και οι δύο είχαν μία ολιστική προσέγγιση στα θέματα της γλώσσας και έβλεπαν το αίτημα συνάντησης της γλωσσολογίας με άλλες κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. 0 Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου βρήκε το τμήμα που ενδιαφερόταν για την περιοχή της Μεσογείου μέσα από διάφορες προσεγγίσεις, «έστω και αν φαίνονται ετερόκλητες», από την αρχαιολογία έως τις διεθνείς σχέσεις. Αυτή τη συνύπαρξη έκρινε η συγγραφέας ως τη μόνη που μπορεί να μας διαφωτίσει για μία περιοχή. «Η γλωσσική πολιτική είναι υποκατηγορία της γλωσσικής αλλαγής», σημείωσε και συνέχισε λέγοντας ότι οι γλώσσες δεν είναι αυτορυθμιζόμενα και εξελισσόμενα συστήματα, αν και συμβαίνει και αυτό, αλλά ο άνθρωπος μπορεί να παρεμβαίνει στην πορεία εξέλιξής τους, «δεν είναι γραμμική η εξέλιξή τους». Αναφέρθηκε σε παραδείγματα τέτοιας παρέμβασης όπου στοιχεία γραμματικής ορίστηκαν και δεν αφέθηκαν στη φυσική τους εξέλιξη. «Ήταν η μόνη ίσως φορά που ένιωσα ότι μπορεί να μην τα καταφέρω», είπε η συγγραφέας, λόγω της έκτασης του θέματος και των προφυλάξεων που έπρεπε να πάρει για να μην γίνει ανιστορική, «γλιστρώντας» σε πράγματα που δεν γνώριζε. Το μέγεθος του υλικού φαίνεται από τον αριθμό των χωρών που μελέτησε η συγγραφέας, 35 χώρες με μεγάλη και σύνθετη διαδρομή, και χωρίς τη δυνατότητα δημιουργίας μία κοινής βάσης για όλες. «Αυτή τη δουλειά θα μπορούσα να την κάνω μόνον στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών», είπε η συγγραφέας κλείνοντας, και χαρακτήρισε τη συνεργασία της με το Πανεπιστήμιο ως μία «μοναδική συνάντηση». Ακολούθησαν σχόλια και ερωτήσεις από το κοινό, για θέματα του γνωστικού πεδίου του βιβλίου. Παρακολουθώντας την παρουσίαση, σκέφτομαι, «Είναι αυτά θέματα μόνο των ειδικών; Πως θα μπορούσαμε να κατακτήσουμε ένα γενικότερο ενδιαφέρον που ξεπερνά τα προσωπικά και τα άμεσα;».
